Kültür ve Turizm Bakanımız Sn.Ömer Çelik'in 24 Ocak 2013 te göreve gelmesinden bu yana 11 Aylık bir süre geçmiş durumda. Turizm kariyerimizde rastladığımız ilk stratejist' olarak yakın takibe aldığımız, 315. Görev günündeki Antalya konuşması ise, daha önceki demeçlerinde yer vermiş olduğu bilmece söylemleri çözmeye başlayacak ipuçları içermektedir. Bakanımız anlaşılan turizmin çetrefil bilmecelerini gerçekten çözmek istiyor!
Bu durumda 15 yıldır sürdürdüğümüz, makro bakışla turizmde analiz-sentez maceralarımızın geldiği son kritik noktada, kendisine tüm birikim desteklerimizi vererek, turizmin düze çıkabilmesi için kolları sıvamanın tam vaktidir. Zira turizmin yeniden icadı gerekiyor' ifadesinde, mevcut yaklaşımların ve ezberlerin bozulması ile birlikte, yepyeni yöntemlerle turizmin yaralarının sarılması gerektiği gibi bir düz Aristo mantığı söz konusudur.
Bu bakımdan kestirme tavsiyemiz, turizmde son 15 yıldır süregelen 2.Hamleyle 7 yıl önce yola girmesine rağmen henüz sonuç alınamayan 2023 Stratejisinin gereklerinin hızla ele alınmasıdır. Stratejinin 2.Eylem Planı vesilesiyle ele alınmasıyla, Bakanımızın gündeme getirdiği tüm konuları içerdiği ve turizmin tüm dertlerini de uygulamada çözecek detaylara sahip olduğu hayretle görülecektir. Resmi Gazetedeki Stratejimiz keşfedilmeye hazırdır.
2023 TURİZM STRATEJİSİ YEPYENİ VE ÇAĞDAŞ BİR TURİZM İLACIDIR:
Yıllardır ısrarla bu konunun takipçisi olarak her yönüyle defalarca anlattığımız konunun özü; Bakan Mumcu'un 2000'lerde yoğun gayretler sarf etmiş olduğu 2.Turizm Hamlesi çalışmalarına son noktayı koyan bir Yasal atılım ve dinamik çözüm devreye sokulmuştur. Buna rağmen, piyasada bu süreci ve makro boyutlarını yakalayamayan bir dar görüşlülük ve balık hafızası uygulaması yaşanmış olup, Stratejinin temel işlevi idrak edilememiştir.
Merhum Özal'ın 1.Hamlesi ile hareketlenen ve hızlı gelişim sürecinde de obezleşen turizmin çok esnek ve geniş kapsamlı bir stratejik çerçeve reçetesi olarak 2007 başında Devletin ilk turizm politika belgesi' niteliğinde Yüksek Planlama Kurulu tesciliyle, Bakan Koç döneminde resmen uygulamaya sokulmuştur. Son aylarda süresi biten 1.Eylem Planının uyarıları ve Stratejinin önemini sergileyen güncel yazılarımız da, aktif olarak ekrandadır.
Turizm Stratejisinin, uygulamasız geçen son 7 yılda daha da kritikleşen değerlerini ve temel özelliklerini aşağıda tekrar vereceğimizden, bu safhada stratejik yaklaşımın neden anlaşılıp uygulanamadığı?' hakkında birkaç hususa değinmekte yarar var. Bunlardan en önemlisi ise, mevcut bakış açısını değiştirip yeni koşullara uyum sağlamak gibi huylara hiç sahip olamayan (ana düşmanımız!) zihniyet hazretleri'nin tutucu karakteridir.
Stratejinin gelişim senaryosunda, 2.Hamle sinerjisinin yansımasıyla heyecan kazanan Bakanlıkta oluşturulan proje ekiplerince, iki yıllık yoğun gayretlerle oluşturulan strateji, bu hızla 2007 başlarında 2-3 yörede gerçekleşen geniş tanıtım organizasyonlarında bile sektörle paylaşılmıştır. Ama, ülke çapında çok yerinde ve yenilikçi kurumlar öngörebilen Strateji, ne yazıktır ki kendini yaşatacak olan Bakanlık biriminden yoksun, arşive kalkmıştır.
Bugün geriye bakıldığında, yandı bitti kül oldu' diye sonuçlanan bir bürokratik süreçte, bazı adımlarda Makama resmen iletilen' fakat görevli-yetkili-sorumlusu da olmadığı için angarya iş' olarak görülen ve geçen zamanla kendiliğinden sümen altı olarak sönen bir Bakanlık şölen ateşidir Strateji Projesi. En ilginç yönü de, içindeki tek rakam bilgisi olan 68 Milyar$'lık 2023 turizm geliri hedefinin, bugün resmi ağızlarda bile 50 olarak anılmasıdır.
Yani: İlk yola çıkışında master plan' çizgisinde zora düşüp, sonra yerinde bir çözümle Strateji çerçevesi olarak bağlanmış olan Proje, turizm piyasasına sentez olarak yenilikçi kurallar getirmiş ve somut ataklar öngörmüştür. Bunları fiilen başlatmak üzere 3 dönemli eylem planları kurgulanmış, takvim ve kurumların koordinasyonunu gözetmiş, Anadolu'ya açılımda Turizm Konseyleri Modeli'ni öngörmüş ama ne yazık ki eyleme geçememiştir.
TURİZM BAKANI ÇELİK NEYİ ve NASIL HEDEFLİYOR..??
Sayın Bakanın Antalya TÜROFED Genel Kurulu konuşmasının medya haberinden cımbızla seçtiğimiz ana fikri oluşturan sözcükler şunlar; Temel mesele mantalitenin yenilenmesi ve stratejik bakışla günlük taktiklerden arınmış net bir stratejik vizyon yakalanmasıdır' ve Devletin öncülüğünde koyulan vizyonla sivil toplumla birlikteturizmi yeniden icat edeceğiz.' Ayrıca; başarı için strateji esastır, STK taktik dertlerinizden kendinizi soyutlayın!'
Bu ifadelerle, bugüne kadar günlük konularla cebelleşerek olayın özünü kaybeden piyasaya açıkça ağaçlara toslamadan ormanı görmek' kavramını anlatan Bakan, Turizmde artık yazılımı değiştirmek ve günlük taktik gündemlerden kurtulup stratejik genel bakışla konuları çözmemiz gerekiyor' mesajını vermiştir. Bu ise, bizim hep izlediğimiz çizgi olan makro görüş ve analiz' ile sorunları nedenlerinde yakalamak, çözüme erişmekle özdeştir.
Eski bir yazımızda başlıkta ifade bulan gözüken köye kılavuzluk yapmak' şeklindeki çelişkili durumun ardında, taktikle boğularak stratejiyi yitirmek ve mikro-makro bakış arasındaki farklar gibi temel kavramlar vardır. Fakat sonuç olarak, turizmin toparlanabilmesi için gerekli adımların atılmasında ve bu sürecin sağlam zeminlere oturtulması için planlı ve prensipli organize hareket gerektiği, Bakan ifadeleriyle apaçık su yüzüne çıkmaktadır.
Şimdi ise ihtiyaç duyulan husus, bu teşhisin hemen ardından oluşan niyetin nasıl eyleme dönüşerek hale-yola koyulabileceğinin' yol-yordam-yönteminin seçilmesidir. İşte bu noktada bizim altını çizerek hemen işaret etmek istediğimiz pratik ve basit önerimiz var: Halen Yasal olarak yürürlükte ve geçerli olan 2023 Stratejimizin acilen ele alınarak güncelde revizyonu, sihirli değnek gibi tüm strateji-taktik detaylarını da yerli yerine oturtacaktır.
Buradaki temel mantık, turizmde zorunlu olan ve üzerinde herkesin hemfikir olduğu ve yıllardır hep söylemlerde kalan kamu-özel-işbirliği' kavramının gereğini uygulayabilmektir. 2023 Stratejisinde ise bu ortam yakalanarak Devlet öncülüğünde bir stratejik çerçeve geliştirilmiş, fakat taktik dertlerinden kurtulamayan özel kesimin bu ortama uyum sağlayamaması paralelinde, kurgu süreci 7 yıllık 1.Eylem Planı döneminde şiddetle tavsamıştır.
Geçen dönemde sinelere çekilmiş olan acı dersler ışığında tekrar ele alınacak stratejik prensiplerde, özellikle yasal altyapının revizyonu ve özel kesimi etkinleştirecek olan 'çatı-örgütü' detaylarında sağlam ve istikrarlı yöntemlerin halen yasal olarak uygulama zemini oluşturduğu, hemen görülecektir. Bu bakımdan, Bakanımızın turizm camiasına yönelik mesajlarına tam uyum içinde olan 2023 Stratejisini temcit pilavı olarak salık veriyoruz.
Ayrıca, yeni dönem 2.Eylem Planı çalışmalarını yürütmekte olan Bakanlık Bürokratlarının hızlı ataklarla temel strateji revizyonunda da desteklenmesi mümkündür. Eski olsa da kullanım tarihi henüz geçmemiş olan Devlet Politikasının hemen 3 ay içinde aktivasyonu ve 2014 sezonunda da hızla uygulanmasına imkan veren bir fırsat yarattığı da bilinmelidir. Konjonktürel olarak çok uygun zemin oluşturan bu haftalar, atılımda karar zamanıdır.
TURİZMDE STRATEJİK MAKRO GÜNDEM BAŞLIKLARI:
Burada işlemiş olduğumuz konunun önemi ve geniş boyutları aslında çok daha detaylı açılımları gerektirmektedir. Fakat bu eksiklikleri hissedenler hemen güncel ve arşiv yazılarımızda fazlasıyla işlenmiş olan yorumlarımıza kolayca ulaşabilirler. Bu bakımdan, konuyu kestirmeden toparlayarak somutlaştırmak üzere, önümüzdeki aylarda öne çıkan 5 ana aktif-gündem başlığını not etmekle bağlamak ve medya desteklerinin önemini hatırlatmak isteriz.
1) Stratejik zeminde Bakanımızın 2023 Stratejisi yönünde atılımları
2) 2023 TTS- 2.Eylem Planı çalışmalarının hızlandırılarak sürdürülmesi
3) Turizmde 'çatı-örgütü' arayışının piyasada (STK'lar arası) hızla tartışılması
4) Ocak'ta hızlanan çalışmaların Mart'ta yerine oturtulabilmesi
5) Nisan itibariyle yeni yapılaşma ve stratejik atılımların yola girmesi
SONUÇ: Herkesin hemfikir ve savunucusu olduğu turizm, bilinen ve sanılanların ötesinde önem ve boyutlar taşıyan bir endüstridir ve bu detayları keşfederek alınacak çok yollar, ulaşılacak nice başarılar beklemektedir.